Wdzydzki Park Krajobrazowy niemal w całości położony jest w dorzeczu Wdy. Pomimo, że na jego terenie znajduje się kilkadziesiąt jezior i wiele więcej mniejszych zbiorników wodnych, żadne z nich nie jest znane tak, jak znajdujące się w jego centralnej części Kaszubskie Morze. Te dwie przecinające się rynny wypełnione kilkoma jeziorami przyjmują charakterystyczny kształt krzyża, który stał się źródłem wielu kaszubskich legend.
Nie przegap
- Ponad stuletni Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich to szczególne miejsce badań kultury materialnej i kultury użytkowania ziemi przez ludność pogranicza Południowych Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich. Odwiedzenie go może pomóc w zrozumieniu lokalnych tradycji oraz odczytywaniu jej śladów w kryjących się we współczesnych nazwach i strukturze osadniczej.
- Wiele to duża wieś kaszubska zamieszkiwana przez jedną z grup etnograficznych do jakich zalicza się Zaboraków, zwanych również często Krubanami. Choć znajdujący się w centralnej części kościół został wybudowany w 1905 roku, to przepełniony jest nawiązaniami do baroku i słynie ze swojego bogato zdobionego wnętrza. Na pobliskim wzgórzu znajduje się natomiast Kalwaria Wielewska.
- Jedną z nieregularnych wsi o typowo leśnym charakterze są Juszki, które zostały założone jako wieś hutnicza związana z wyrobem smoły. Do dnia dzisiejszego można w niej odnaleźć kryte strzechą obiekty architektury drewnianej.
Krajobrazy
- Krajobraz parku to przykład młodej rzeźby polodowcowej. Jego charakterystyczną cechą jest występowanie bardzo dużej liczby jezior rynnowych o charakterystycznym, wydłużonym kształcie oraz stromych brzegach i dużej głębokości.
- Charakterystycznym elementem krajobrazu parku są liczne wyspy oraz półwyspy naturalnie występujące w obrębie największych jezior. Stanowią one siedlisko i obszar lęgowy różnych gatunków ptaków wodno-błotnych.
- Uwarunkowania przyrodnicze sprawiły, że osadnictwo pojawiło się na tym terenie stosunkowo późno. Do dnia dzisiejszego przeważająca część parku stanowi obszar rozrzuconych zagród samotniczych i niewielkich przysiółków. Większe wsie kmiece znajdują się na jego obrzeżach.
- Pomimo, że występuje tu pozorna przewaga elementów przyrodniczych, to rozproszone elementy kulturowe, które są związane z użytkowaniem przestrzeni przez ludność kaszubską, są widoczne w zachowanej strukturze osadniczej i towarzyszących jej elementach kulturowych takich jak przydrożne kapliczki czy krzyże.
Punkty widokowe
- Rzeźba terenu w obrębie parku jest łagodnie pofałdowana, a większość jezior znajduje się w obniżeniu terenu. W obrębie ich brzegów urządzone zostały tarasy widokowe, które mogą służyć do obserwacji ptactwa wodnego. Nie występuje tu jednak wiele naturalnych wzniesień mogących stanowić punkt widokowy.
- Panoramę jezior wraz z ich największymi wyspami można podziwiać z wieży widokowej, która znajduje się na terenie stanicy wodnej we Wdzydzach Kiszewskich. Widok ten można również podziwiać ze znajdującej się na przeciwległym krańcu jeziora wieży widokowej w Przytarni.
Aktywności
- W obrębie otwartych zbiorników wodnych obowiązuje zakaz używania sprzętu motorowego. Idealnym sposobem poruszania się w pomiędzy połączonymi ze sobą jeziorami może być zatem kajak lub paddleboard.
- Krajobraz i wartości kulturowe można poznać poruszając się jednym z ośmiu rowerowych lub sześciu pieszych szlaków turystycznych wyznaczonych na terenie parku.
Konrad Młynarczyk
